U jaki dzień u 2020-m mahli zdarycca pieramieny? Polski dypłamat vydaŭ knihu ab pracy ŭ Biełarusi i daŭ adkaz na heta pytańnie
Były polski dypłamat Marcin Vajciachoŭski napisaŭ, u jaki dzień u 2020-m u biełarusaŭ byli šansy na pieramieny, raskazaŭ pra dramatyčnuju sustreču z Pačobutam za kratami i nazvaŭ čynoŭnika, jaki «poŭnaja supraćlehłaść» Łukašenku.
U minułym žurnalist i pres-sakratar MZS Polščy Marcin Vajciachoŭski vosiem hadoŭ adpracavaŭ u polskaj ambasadzie ŭ Minsku. U 2020-m, kali ambasadar Artur Michalski musiŭ vyjechać na patrabavańnie biełaruskaha boku, jon staŭ časovym pavieranym, ale pa sutnaści — kiraŭnikom pasolstva. Niadaŭna Vajciachoŭski vydaŭ knihu «Jeŭrapiejski vybar Biełarusi. Stračany šaniec?» pra svaju dypłamatyčnuju pracu ŭ našaj krainie z 2016-ha da kanca 2023 hoda — pieryjad ad dosyć karektnych adnosin pamiž Biełaruśsiu i Zachadam da ich razbureńnia.
U knižcy aŭtar zhadvaje cikavyja vypadki sa svajoj dypłamatyčnaj pracy, sprabuje zrazumieć biełarusaŭ i adkazać na hałoŭnaje pytańnie: ci stračanaja dla nas jeŭrapiejskaja budučynia?
Pierakazvajem samyja cikavyja momanty.
Pieršyja ŭražańni ad Biełarusi
Svaju knihu Vajciachoŭski pačynaje pryznańniem, što da pačatku pracy ŭ Biełarusi naša kraina, u adroźnieńnie ad Rasii i Ukrainy, dzie jon paśpieŭ papracavać u jakaści žurnalista, dla jaho była «niby čužaja płanieta». I kali 20 hadoŭ tamu ŭkrainski žurnalist Vital Portnikaŭ śćviardžaŭ u razmovie ź im, što Biełaruś — najbolš jeŭrapiejskaja kraina byłoha SSSR, bo jeŭrapiejskaść — u DNK naroda, hladzieŭ na taho ź nieparazumieńniem.
«Dla mianie heta hučała amal niejmavierna, bo było vielmi dalokim ad stereatypa pra Biełaruś jak apošniuju dyktaturu ŭ Jeŭropie, saviecki skansen, vialiki kałhas, rasijskuju kałoniju».
Paśla vaśmi hadoŭ pracy ŭ Biełarusi Vajciachoŭski pabačyŭ, što ŭkrainski žurnalist mieŭ racyju, ale skazanaje im akazałasia tolki adnym bokam miedala, bo nasamreč Biełaruś — kudy bolš składanaja.
«Ja jechaŭ pa praśpiekcie Dziaržynskaha, razvažajučy pra toje, jak heta mahčyma, što takoha tyrana, złačynca i dehienierata [jak Dziaržynski] tut usio jašče šanujuć, a z druhoha boku ja byŭ dadatkova ździŭleny, jak Minsk sustreŭ mianie sučasnaściu. Hety kantrast ułaścivy Biełarusi. Staroje źmiešvajecca z novym. Savieckaść pieraplatajecca z sučasnaściu i naadvarot. Majo ździŭleńnie i padvajeńnie asoby paźniej padzialaŭ šmat chto», — adznačaje aŭtar.
Najbolšaje ŭražańnie pry znajomstvie ź Biełaruśsiu na palaka zrabili našy pamirajučyja vioski.
«Niekali typova viaskovaja kraina, što składałasia z tysiač haradoŭ, viosak i malaŭničych fiermaŭ, pieratvaryłasia ŭ miesca z bujnymi kalektyŭnymi haspadarkami, a ludzi pierasialilisia ŭ ahraharadki. Heta pačałosia jašče ŭ SSSR, ale ciapierašni ŭrad praciahvaje hety praces i hanarycca im. Jany tłumačać heta tym, što ludziam tak lahčej žyviecca, ale kantrol nad ludźmi taksama tut važny arhumient».
Sami biełarusy padalisia Vajciachoŭskamu dosyć niedavierlivymi i zamknionymi, choć i pryjaznymi: «Jany redka adkryvajucca ź pieršaj, druhoj ci navat treciaj sproby. Časam davodzicca paznavać ich hadami. Ale jak tolki vam pačnuć daviarać, vy da kanca žyćcia budziecie dla ich jak člen siamji».
Jak polskija kampanii chacieli inviestavać u Biełaruś i čamu ničoha nie vyjšła
Vajciachoŭski pačaŭ pracavać u Biełarusi akurat u pieryjad paciapleńnia adnosin z Zachadam. Ułady vypuścili palitviaźniaŭ, kinutych u turmy paśla vybaraŭ 2010-ha, za što byli ŭrešcie źniatyja sankcyi. Na zbližeńnie z Zachadam paŭpłyvali i padziei 2014 hoda z anieksijaj Kryma — Biełaruś tady ŭklučyłasia ŭ kanflikt u roli miedyjatara. Z abodvuch bakoŭ było žadańnie palepšyć uzajemadziejańnie, ale ŭ kožnaha byli roznyja čakańni ad supracoŭnictva.
«Minsk nie chacieŭ źmianiać svaju palityčnuju sistemu i raźličvaŭ hałoŭnym čynam na zachodniuju ekanamičnuju dapamohu i pavieličeńnie ekanamičnych uznaharod za dystancyjavańnie ad Rasii i admovu ad maštabnych represij. Zachad, u tym liku Polšča, čakali rynkavaj i palityčnaj transfarmacyi ŭ Biełarusi, a taksama vyrašeńnia takich pytańniaŭ, jak, naprykład, admiena śmiarotnaha pakarańnia ci rehistracyja Sajuza palakaŭ», — zaŭvažaje Vajciachoŭski.
Praŭda, dosyć chutka pieryjad vialikich nadziej źmianiŭsia dosyć balučaj pravierkaj ich realnaściu.
Tak, padkreślivaje aŭtar knižki, u Minska byŭ šaniec całkam viarnucca ŭ Radu Jeŭropy ŭ abmien na pazityŭny krok u pytańni śmiarotnaha pakarańnia, adnak Łukašenka nie byŭ u hetym zacikaŭleny.
Što tyčycca ekanamičnaha supracoŭnictva, to ŭ Polščy tut byli sapraŭdy vialikija nadziei. Dy i niamała inšych krain i kankretnych kampanij chacieli inviestavać u Biełaruś.
«Vosieńniu 2016 hoda ŭ Minsku adbyłosia pasiadžeńnie Mižuradavaj polska-biełaruskaj ekanamičnaj kamisii pad sustaršyństvam vice-premjeraŭ Matevuša Maravieckaha i Michaiła Rusaha, a taksama bujny dvuchbakovy ekanamičny forum, u jakim uziali ŭdzieł bolš za 600 čałaviek, — zhadvaje aŭtar knižki. — U forumie brali ŭdzieł pradstaŭniki bolš za 200 kampanij z Polščy, u tym liku niekalki vialikich, stratehičnych. Haspadary zajavili, što adkrytyja dla polskich inviestycyj i dziełavoj supracy. Paśla forumu bujnyja polskija kampanii pasprabavali vyvučyć mahčymaści supracy i pieratvaryć ich u peŭnyja biznes-vyniki, ale chutka ŭpiorlisia ŭ ścianu. Choć Minsk i vysyłaŭ pazityŭnyja sihnały, tam u realnaści aścierahalisia takoj supracy, i bolšaść kantaktaŭ nie pryniesła nijakich vynikaŭ.
Bujny vytvorca aŭtobusaŭ byŭ zacikaŭleny ŭ pieranosie vytvorčaj linii aŭtobusaŭ piataha pakaleńnia na Minski aŭtamabilny zavod i ich supolnaj vytvorčaści dla rynkaŭ postsavieckaj prastory i Azii. Viadomy polski vytvorca bytavoj techniki hatovy byŭ pieranieści svaje zavody z Kitaja ŭ Minsk dla vytvorčaści chaładzilnikaŭ i pralnych mašyn dla rynkaŭ Rasii i Kazachstana. Vytvorcy ŭhnajeńniaŭ, a taksama strachavaja, bankaŭskaja i farmaceŭtyčnaja haliny byli zacikaŭleny ŭ inviestycyjach u Biełaruś. Ale z hetaha ničoha nie vyjšła.
Kali pieramovy ŭvachodzili ŭ finalnuju fazu, polskija fundatary zvyčajna čuli: my nie budziem ustupać z vami ŭ partniorstva, tamu što baimsia, što vašy technałohii zamieniać našy, i nam daviadziecca zvalniać supracoŭnikaŭ.
My nie pradamo vam vialikaha banka, tamu što tady ruskija tut ža zachočuć skupić inšyja banki. My nie pradamo vam našaj najbujnoj strachavoj kampanii, tamu što nie chočam hublać kantrol nad rynkam. My nie budziem ustupać u supolny biznes pa vytvorčaści ŭhnajeńniaŭ, tamu što Rasija adklučyć nam tanny haz, bieź jakoha vytvorčaść u hetaj halinie stanie nierentabielnaj.
Mieniedžary polskich kampanij, asabliva najbujniejšych, byli šakavanyja i źjechali ź Biełarusi, pacisnuŭšy plačyma: my vam nie patrebnyja, vy baiciesia ryzyki i kankurencyi, tamu my budziem šukać inšyja rynki, jakija nas zachočuć.
Tolki paźniej ja zrazumieŭ, što metaj biełaruskaj ekanamičnaj sistemy źjaŭlajecca nie efiektyŭnaść, prybytak ci ŭzmacnieńnie kankurencyi, a zabieśpiačeńnie sacyjalnaj stabilnaści».
«Miaśnikovič byŭ poŭnaj supraćlehłaściu Łukašenki»
Asobny raździeł Vajciachoŭski pryśviačaje roli Michaiła Miaśnikoviča, jakomu ŭ čas jaho dypmisii davieryli zajmacca kantaktami z Polščaj. Aŭtar knižki adznačaje, što, dziakujučy jamu, atrymałasia prasunucca, naprykład, pa pytańni Kurapataŭ.
«Miaśnikovič byŭ poŭnaj supraćlehłaściu Łukašenki pa charaktary. Choć jon i nie chavaŭ, što źjaŭlajecca savieckim čałaviekam, jaki vyras u partyjnym aparacie, u jaho nie było hetkich vialikich antyzachodnich zababonaŭ i fobij, jak u Łukašenki.
Jon razumieŭ, što zachodni kampanient u historyi Biełarusi niaŭchilna złučany z Polščaj i katalicyzmam, i heta moža stać dla krainy mahčymaściu. Mienavita jon vystupiŭ ź inicyjatyvaj zaprasić maršałka Sienata Stanisłava Karčeŭskaha ŭ Minsk. Miaśnikovič prapanavaŭ, kab u čas vizitu Karčeŭskaha abiedźvie pałaty biełaruskaha parłamienta ratyfikavali dvuchbakovaje pahadnieńnie pra supracu ŭ halinie adukacyi, u čym była zacikaŭlenaja Varšava.
Aficyjnyja pieramovy byli niaprostymi. Biełarusy časta vykazvali pretenzii da Polščy, u tym liku vinavacili jaje ŭ pałanizacyi i akataličvańni na praciahu stahodździaŭ, ale ŭ cełym byli hatovyja padymać navat samyja składanyja temy, uklučajučy Kurapaty.
Karčeŭski prykłaŭ niamała vysiłkaŭ, kab pierakanać Miaśnikoviča padčas asabistaj razmovy, što pytańnie polskich aficeraŭ u Kurapatach było nie prosta polskaj dakučlivaj idejaj, a častkaj našaj kultury pamiaci, sprobaj vyznačyć los i ŭšanavać pamiać usich tych, chto zahinuŭ za krainu. Aproč taho, Karčeŭski pryvioŭ vielmi darečny arhumient pra toje, što ŭšanavańnie pamiaci Kurapackaj spravy i stalinskich represij u cełym adpaviadaje intaresam biełaruskaj dziaržavy, bo na praciahu šmat jakich hadoŭ heta było pradmietam sprečki pamiž Łukašenkam i apazicyjaj. Kali hetaje pytańnie zakryjecca, to i pradmiet sprečki źnikaje».
Paśla toj razmovy, zhadvaje tyja padziei Vajciachoŭski, Miaśnikovič pahadziŭsia zaniacca pytańniem Kurapataŭ — nieŭzabavie pa temie byŭ arhanizavany kruhły stoł z udziełam kiraŭnika dziaržaŭnaj archiŭnaj słužby, namieśnika staršyni KDB i historykaŭ. Ale pa vyniku biełaruski bok zajaviŭ, što niama nijakich dokazaŭ, jakija paćviardžajuć, što tam mohuć być pachavanyja polskija aficery ź biełaruskaha katynskaha śpisu. Pry hetym nie admaŭlaŭ, što ŭ Kurapatach byli pachavanyja hramadzianie Polščy i hramadzianie SSSR polskaj nacyjanalnaści, jakija zahinuli ŭ vyniku stalinskich represij u 1937—1941 hadach. Tak ci inakš, Vajciachoŭski ličyć, što ŭ tych umovach, u takim adčuvalnym pytańni Miaśnikovič zmoh sapraŭdy zrabić vialikuju spravu.
«Łukašenka — ciopły čałaviek»
Zhadvaje aŭtar miem taho času, jaki naradziŭsia ŭ vyniku intervju Karčeŭskaha polskamu ŚMI pa viartańni ź Minska. Na pytańnie žurnalista, jakim jość Łukašenka, jon adkazaŭ, što jon «ciopły čałaviek». Tady heta mocna vyśmiejvała apazicyja. Akazałasia, darečy, što nibyta Stanisłaŭ Karčeŭski na aŭtamacie vydaŭ aznačeńnie, padsłuchanaje napiaredadni ŭ Maryjany Ščotkinaj.
«Pierad uźlotam jana zaprasiła jaho na kańjak u VIP-zału, i jon vietliva pacikaviŭsia, jaki Łukašenka čałaviek. Ščotkina doŭha dumała i narešcie skazała: «Jon ciopły čałaviek», — i nie stała dalej raźvivać hetuju temu, što całkam vytłumačalna, bo VIP-zała ŭ minskim aeraporcie, chutčej za ŭsio, prasłuchoŭvałasia. Karčeŭski, mabyć, zapomniŭ hetuju frazu i aŭtamatyčna skarystaŭsia na nastupnuju ranicu, dajučy intervju», — tłumačyć były dypłamat.
Pohlad na 2020 hod
Marcin Vajciachoŭski piša, što, niahledziačy na ŭsie papiarednija čyrvonyja ściažki napiaredadni vybaraŭ-2020, Zachad sprabavaŭ paŭpłyvać na ŭłady ŭ Minsku, kab nie dapuścić čahości, što niaŭchilna pryviało b da kančatkovaha sapsavańnia adnosin.
«Pra heta tahačasny kiraŭnik polskaha MZS Jacek Čaputovič razmaŭlaŭ pa telefonie sa svaim biełaruskim kaleham za try dni da vybaraŭ. I pačuŭ zapeŭnivańnie, što ŭłady zrobiać usio, kab nie dapuścić abvastreńnia situacyi».
Ale vyjšła toje, pierakaz čaho biełarusam niepatrebny, bo jany byli śviedkami tych padziej nažyva — zatrymańni kandydataŭ u prezidenty, brutalny razhon demanstracyj, Akreścina, represii, palitviaźni.
Pry hetym na Zachadzie ličyli, što šaniec na pieramieny ŭ Biełarusi kali i byŭ, to 17 žniŭnia 2020 hoda, na nastupny dzień paśla hrandyjoznaj demanstracyi ŭ niadzielu 16-ha, kali na vulicy vyjšła paŭmiljona ludziej.
«Infarmacyja pra paŭmiljonnuju demanstracyju ŭ Minsku zrabiła ŭražańnie na ŭsich, — uspaminaje Vajciachoŭski. — Niekatorym ambasadaram pačali naŭprost telefanavać premjery ci ministry, kab daviedacca, jakaja situacyja na miescy i jakija šancy apazicyi na pieramohu. Ambasadaru Čechii patelefanavaŭ pa adkrytaj linii tahačasny premjer Andrej Babiš.
— Čym skončyłasia hetaja sustreča na zavodzie? — spytaŭ jon.
— Łukašenka pajechaŭ, — adkazaŭ ambasadar.
— Nu to ŭsio, sprava zakrytaja. Ničoha z hetaha nie budzie. Rabočyja mahli jaho schapić i aryštavać. A ciapier užo zapozna, — zajaviŭ Babiš.
Heta było skazana rezka i zusim nie dypłamatyčna, ale vielmi trapna», — padsumoŭvaje Vajciachoŭski.
Za miažoju mierkavali, što rabočyja MZKC mahli b Łukašenku nie prosta aśvistać, a aryštavać jak uzurpatara ŭłady i tyrana. Biełarusy na toj momant myślili zusim inakš. Nie dumaju, što takaja dumka choć u niekaha z rabočych źjaviłasia.
Marcin dadaje, što zachodnija dypłamaty i dalej sprabavali pierakanać ułady «pa ŭsich dastupnych kanałach, kab damahčysia kampramisu z apazicyjaj», adnak reakcyi nie było:
«Dypłamaty mahli pratestavać, rabić zajavy i ŭ krajnim vypadku sprabavać karystacca znakami, naprykład, uskładać kvietki da miesca zabojstva pieršaj achviary pratestaŭ — Alaksandra Tarajkoŭskaha. Hramadskaść heta ŭsprymała z entuzijazmam, ułady — vielmi niehatyŭna. Peŭnaja niazhoda ŭ padychodzie da Biełarusi nazirałasia i ŭ dypłamatyčnym korpusie ŭ Minsku», — pryznaje Vajciachoŭski.
Navat za takuju padtrymku pratestoŭcaŭ dypłamaty nieŭzabavie sami trapili ŭ niałasku.
«Na niekalkich fotazdymkach z Hrodna pabačyli, jak ludzi ŭ čas demanstracyi niasuć polskija bieła-čyrvonyja ściahi razam ź bieł-čyrvona-biełymi. Dla ŭład heta było jak čyrvonaja anuča dla byka. Dla ich heta stała hałoŭnym arhumientam, što Varšava maje varožyja namiery ŭ adnosinach da Minska, a polskaja mienšaść u Biełarusi niełajalnaja i choča dałučycca da inšaj krainy».
Dadatkovymi kamianiami ŭ bok adnosin Polščy i Biełarusi palacieŭ adjezd Paŭła Łatuški ŭ Polšču. Prapahanda padała heta tak, što Łatuška pakinuŭ radzimu ŭ bahažniku polskaha ambasadara; nasamreč jon prosta pryjechaŭ na miažu ŭ dypłamatyčnaj mašynie, ale prachodziŭ pamiežny kantrol zvyčajnym čynam. Taksama razdražniała asoba Ściapana Puciły, jakomu pad kaniec žniŭnia premjer-ministr Matevuš Maraviecki daŭ intervju.
«Chutka pryjšoŭ čas płacić pa pieršych «rachunkach», — piša Vajciachoŭski. — U biełaruskim Ministerstvie zamiežnych spraŭ nam paviedamili, što ambasadar Artur Michalski pavinien pakinuć Biełaruś dla kansultacyj ciaham dvuch dzion u suviazi z udziełam Polščy ŭ padtrymcy demakratyčnych źmien u Biełarusi. Akramia taho, ad nas patrabavałasia skaracić dypłamatyčny skład u Biełarusi prykładna na dźvie traciny, kab kolkaść polskich dypłamataŭ u Biełarusi była roŭnaja kolkaści biełaruskich dypłamataŭ u Polščy».
Druhim abjektam pomsty stała polskaja mienšaść, jakoj i raniej žyłosia niasoładka. «Uładam patrebnaja była kampanija nianaviści i dokazy (niavažna, praŭdzivyja ci sfabrykavanyja), što palaki zaŭsiody nienavidzieli i praciahvajuć nienavidzieć biełarusaŭ».
Ale najbolš dva narody, ličyć Vajciachoŭski, raździaliła toje, što biełaruskija ŭłady pačali razburać polskija mohiłki.
«Heta stała samym žorstkim adkazam Biełarusi paśla 2020 hoda, pakinuła najbolš horyčy. Biełarusy nie ŭśviedamlali i dahetul nie ŭśviedamlajuć, što ništo nie paranić polskaj hramadskaj dumki bolš, čym razbureńnie mahił našych prodkaŭ. Heta byŭ akt čystaha varvarstva, nastolki biessardečny, što ciažka sabie ŭjavić, kab takoje moh prydumać psichična zdarovy čałaviek».
«Biełaruś vylečyła ad aptymizmu»
Aŭtar ščyra pryznajecca, što Biełaruś vylečyła jaho ad aptymizmu.
«Ja zrazumieŭ, što zaŭsiody moža stać horš, i niama dna».
Heta sapraŭdy paćvierdziłasia: naprykład, pasadžanym samalotam z Ramanam Pratasievičam i mihranckim kryzisam na miažy. Apošni taksama sprabavali ŭrehulavać pieramovami, ale i tut było biez vynikaŭ.
«Pad kaniec žniŭnia 2021 hoda adbyłasia polska-biełaruskaja sustreča, pryśviečanaja situacyi na miažy. Padčas pieramoŭ zdavałasia, što jość šaniec damovicca i spynić kryzis, adnak užo praź niekalki dzion paśla sustrečy kolkaść mihrantaŭ na biełaruska-polskaj miažy ŭzrasła ź niekalkich dziasiatkaŭ u dzień da sotni i bolš. Situacyja rabiłasia dramatyčnaj.
Svaimi dziejańniami Biełaruś prademanstravała, što nie tolki nie žadaje vyrašeńnia kryzisu, ale i abvastraje jaho», — piša Vajciachoŭski.
«Andrej Pačobut skazaŭ, što nie pojdzie ni na jakija kampramisy»
Dypłamatu daviałosia ŭdzielničać u vyciahvańni aktyvistaŭ polskaj mienšaści z turmaŭ. Jon pryznajecca, što sustreču z Anžalikaj Borys i Andrejem Pačobutam u budynku Śledčaha kamiteta nie zmoža zabyć da kanca svajho žyćcia. U jaje arhanizacyi paŭdzielničaŭ tady Juryj Vaskrasienski.
«Anžalika vyhladała vielmi drenna, jaje stan zdaroŭja byŭ krytyčnym. Jana była chudoj, na hrani. Žudasna było bačyć na jaje prykładzie, što režym moža zrabić ź ludźmi ŭsiaho za vosiem miesiacaŭ. Jana zajaviła, što hatovaja pakinuć krainu, kali jaje vyzvalać. Andrej byŭ u lepšaj psichałahičnaj i fizičnaj formie. Jon nie byŭ vielmi chudym, zachavaŭ ciahličnuju masu. Jon skazaŭ, što viedaje — jamu vyniasuć surovaje pakarańnie i adpraviać u papraŭčuju kałoniju, tamu jon pavinien być mocnym. Jon byŭ udziačny za toje, što my prajavili da jaho cikaŭnaść i pracavali nad jaho vyzvaleńniem, ale skazaŭ, što nie pojdzie ni na jakija kampramisy.
Ja ŭrešcie pajšoŭ na blef: «Andreju, praź niekalki miesiacaŭ u rehijonie moža pačacca vajna» (ja mieŭ na ŭvazie vajnu pamiž Rasijaj i Ukrainaj, jakaja ŭžo abmiarkoŭvałasia). «Nieviadoma, jak adreahuje Minsk u hetaj situacyi. Kali jon dałučycca da vajny, nam, mahčyma, daviadziecca zakryć [dyppradstaŭnictva], i tady nie budzie mahčymaści vam dapamahčy. Padumajcie pra heta, tamu što heta moža być apošni šaniec, kab niešta zrabić pa vašaj spravie. Jon uvažliva pahladzieŭ na mianie, abniaŭ i skazaŭ: «Marcin, ja razumieju, dziakuj za sprobu, ale ja nie mahu hetaha zrabić — z dumkaj pra žaŭnieraŭ Armii Krajovaj, z dumkaj pra tych, chto zahinuŭ tut i siadzieŭ u turmach».
«Paśla śmierci Makieja Minsk staŭ jašče bolš tužlivy»
Pa pracy Vajciachoŭski pierasiakaŭsia z byłym ministram zamiežnych spraŭ Uładzimiram Makiejem. Jon ličyć, što toj pakutavaŭ praz toje, što Biełaruś paśla 2020-ha hublała svaje mahčymaści i nie raźvivałasia tak, jak mahła b.
«Makiej padkreślivaŭ, što zaŭsiody byŭ prychilnikam evalucyjnaha raźvićcia, i takoje raźvićcio było b najbolej prydatnym dla jaho krainy. Makieju, choć jon i nie straciŭ svaju pasadu paśla 2020-ha, prylatała ŭsio bolš źniavah ad Łukašenki, a pieravaha addavałasia ludziam, źviazanym ź siłavikami, i jakija mieli niedvuchsensoŭnyja prarasijskija simpatyi. Pa niejkaj pryčynie pik źnievažańnia prypaŭ na druhuju pałovu 2022 hoda. Papaŭźli čutki, što Makiej nie palacieŭ na prezidenckim samalocie ŭ składzie aficyjnaj delehacyi, tamu što Łukašenka nie chacieŭ jaho bačyć na borcie.
Jamu było ŭsio składaniej dahrukacca da prezidenta, jaho idei nie dachodzili da jaho. Mahčyma, adstaŭki Makieja damahalisia ruskija, a Łukašenka nie adpraviŭ jaho ŭ adstaŭku tolki praz svaju pryrodžanuju schilnaść rabić usio nasupierak. Miarkujučy pa ŭsim, da Makieja dajšła infarmacyja, što jamu šukajuć zamienu. Mabyć, heta byŭ dla jaho balučy ŭdar».
Śmierć Uładzimira Makieja stała šokam dla ŭsich, piša Vajciachoŭski. «Paśla jaho śmierci Minsk staŭ jašče bolš tužlivy».
Jeŭrapiejski vybar Biełarusi — stračany šaniec ci nie?
Dyk da jakoha ž adkazu na hałoŭnaje, pastaŭlenaj saboj ža pytańnie, prychodzić dypłamat: jeŭrapiejski vybar Biełarusi — stračany šaniec ci nie? Na jaho dumku, suŭdzieł u vajnie, kaniečnie, zabietanavaŭ krainu jašče bolš.
«Na siońnia, zdajecca, nakanavana tak, što Biełaruś całkam pierajšła ŭ zonu ŭpłyvu Rasii. Raniej jana sprabavała bałansavać, zachavać reštki aŭtanomii, ale paśla 2020 hoda i asabliva paśla 2022-ha heta adbyłosia. Simvaličnym paćviardžeńniem hetaha fakta źjaŭlajecca infarmacyja pra raźmiaščeńnie ŭ Biełarusi rasijskaj taktyčnaj jadziernaj zbroi. Heta adbyłosia nie vypadkova, a dziakujučy paśladoŭnym dziejańniam, raspačatym ciaham 30 hadoŭ kiravańnia Łukašenki. Try dziesiacihodździ rusifikacyi, udoŭblivańnia, što ruskija i biełarusy — heta toje samaje, razbureńnie i biez taho słaboj nacyjanalnaj identyčnaści, asłableńnie kultury, movy, honaru za svajo pachodžańnie zrabili svaju spravu. Nichto nie pytaŭ dumki nacyi i, prynamsi, ciapier jana akazałasia zasłabaja, kab hetamu supraćstajać», — razvažaje aŭtar.
Ale razam z tym paśla svajho znajomstva ź biełarusami jon upeŭnieny, što jeŭrapiejski patencyjał u biełaruskich rozumach nikudy nie dzieniecca, bo heta ŭ našym DNK i ŭ našaj historyi. I zadača Zachadu ŭ hetym biełarusam dapamahać.
«Najpierš my musim padtrymlivać tych, chto choča pieramien, jak na radzimie, hetak i za miažoj. Dla taho, kab jany nie zhubili nadzieju i vieru ŭ budučyniu. Heta prahrama na šmat hadoŭ napierad. Situacyja ŭ rehijonie i śviecie nie vyklikaje aptymizmu. Ale palaki pieražyli 123 hady padziełaŭ i dažyli da čakanaj svabody. Biełarusam chočacca pažadać, kab ich šlach byŭ karaciejšy i nie taki ciarnisty», — padsumoŭvaje Vajciachoŭski.
U jaki dzień u 2020-m mahli zdarycca pieramieny? Polski dypłamat vydaŭ knihu ab pracy ŭ Biełarusi i daŭ adkaz na heta pytańnie2
Kamientary