Šrajbman: Adlihi nie budzie, Łukašenka — hałoŭny niepierahortvalnik staronki ŭ biełaruskim hramadstvie

Ci varta čakać adlihi

«My bačym pa jaho dziejańniach, što Łukašenka staŭ biezumoŭna jašče bolš apantany ŭtrymańniem ułady. Heta było jaho takim modus operandi (łac. «sposab dziejańnia») da 2020 hoda.

Paśla 2020-ha jon atrymaŭ vielmi surjoznuju traŭmu, i taja kolkaść razoŭ, kali jon z toj pary adsyłajecca da tych padziej, pakazvaje, što hałoŭny niepierahortvalnik staronki ŭ biełaruskim hramadstvie — heta, pa sutnaści, jon. Šmat chto navat ź jaho praciŭnikaŭ hatovy pieraharnuć hetuju staronku. A jon usio jašče nie moža vyjści mientalna z hetaha stanu, traŭmy, jakuju jamu nanios 2020 hod»,

— zaŭvažaje Arciom Šrajbman.

«Ja dumaju, jon bolš nie hatovy na ekśpierymienty ź libieralizacyjaj da taho ž uzroŭniu, jakoj jana była ŭ papiarednija «zachody» na jaje — 2008-2010, 2014-2019. Ja dumaju, Łukašenka zrabiŭ vysnovy z 2020 hoda. I tamu ja nie padzialaju aptymizmu mnohich ludziej, jakija dumajuć, što možna jaho niejkimi zakałychvańniami, dyjałohami, pieramovami ŭciahnuć nazad va ŭmoŭny 2019-ty.

Heta staronka zakryta nie tamu, što my znachodzimsia na niejkim dnie represiŭnym. Heta ŭsio možna admatać u teoryi, kali było b žadańnie. Dumaju, što čałaviek zrazumieŭ, da čaho heta pryvodzić. Što situacyja idzie ŭ raznos, jak tolki ty pasłablaješ hajki», — tłumačyć svoj punkt pohladu Šrajbman.

Na ŭdakładniajučaje pytańnie, ci aznačaje heta, što ŭ Biełarusi nie budzie adlihi, analityk adkazaŭ:

«Adliha — heta paniaćcie śpiektra. Ty možaš davieści situacyju da takoha dna z punktu hledžańnia pravoŭ čałavieka, što navat vyvad ludziej ź inkamunikada — taksama svojeasablivaja adliha.

Ja nie baču prablemu i pryncypovaj niejkaj destabilizujučaj siły ŭ vyzvaleńni palitviaźniaŭ. Jon moža vyzvalić usich. I heta nie paŭpłyvaje na ŭstojlivaść. Prosta pry hetym jon budzie zachoŭvać represii i represiŭnyja ramki. Pryčym navat represii možna zharnuć u tym sensie, što ich budzie mienš u kolkasnym vyražeńni. Možna sadžać mienš ludziej, možna pryznavać mienš resursaŭ ekstremisckimi».

Šrajbman pryvodzić u prykład takija krainy, jak Uźbiekistan i Turkmienistan, dzie niama značnych represij, bo ŭsie razumiejuć ramki i praviły hulni i nie vychodziać za ich.

«Tabie nie treba represavać kožny dzień, kali ty prosta padtrymlivaješ užo peŭnuju zamarožanuju tempieraturu. I ŭsie jaje razumiejuć, nichto jaje nie parušaje», — davodzić analityk i adznačaje, što padobnaje moža być i ŭ Biełarusi.

«U ciabie pratestujučyja 2020 hoda skončylisia. I ty ŭ niejkim sensie možaš dla napaminu časam štości rabić. Ja całkam dapuskaju prychod u hety punkt.

Heta budzie adliha ci nie? Z punktu hledžańnia taho, što nie buduć štodnia ŭryvacca hubazikaŭcy ŭ damy, heta budzie adliha. Z punktu hledžańnia kolkaści palitviaźniaŭ — ich stanie mienš. Z punktu hledžańnia klimatu ŭ krainie — jon nie stanie bolš svabodnym. Ja dumaju, što pry Łukašenku klimat u krainie nie stanie bolš svabodnym».

Šrajbman dapuskaje, što paśla «vybaraŭ-niavybaraŭ» mahčyma niejkaje supakajeńnie represiŭnaj mašyny:

«Jana budzie na chałastym chodu praciahvać ruchacca. Voś hety ŭzrovień strachu budzie padtrymlivacca. Ale nie budzie, na moj pohlad, takoj vostraj nieabchodnaści eskaliravać, novyja chvali pravodzić, začystak i hetak dalej. Asabliva kali jon sapraŭdy surjozna nastrojeny na niejki pierazapusk dyjałohu z Zachadam».

U čym pamylaŭsia Šrajbman u 2020-m

Šrajbman pryznajecca, što, jak i mnohija, pamylaŭsia ŭ tym, što «na štykach nielha siadzieć doŭha», što represii chutka pavinny skončycca. «Pytańnie ŭ tym, chto hetyja štyki apłačvaje», — davodzić analityk.

Pavialičyć

Za hady praviadzieńnia represij, pa słovach Šrajbmana, adbyłasia transfarmacyja režymu Łukašenki:

«Kali raniej represii byli nieabchodnaściu dla hašeńnia łakalnych kryzisaŭ, to siońnia dla šmatlikich viedamstvaŭ represii stali ich hałoŭnaj unutranaj namienkłaturnaj valutaj. Pryčym heta adbyłosia nie siońnia, heta adbyłosia ŭ 2021-2022. To-bok jany hetym demanstrujuć svaju efiektyŭnaść, jany ŭ hetym spaborničajuć, naroščvajuć (asobnyja kiraŭniki typu Karpiankova, Švieda i hetak dalej) svaje palityčnyja kapitały za košt taho, nakolki jany aktyŭna, kreatyŭna i luta praśledujuć svaich apanientaŭ.

U hetym sensie sistema ŭvajšła ŭ režym aŭtapiłota. Joj nie patrebny niejki štodzionny impuls ad Łukašenki. Naadvarot. Siońnia, kab jaje spynić, patrebna kamanda».

Šrajbman davodzić, što ŭ praciahu represij jon nie bačyć vialikaha stresu dla samoha režymu, pytańnie tolki ŭ źniešnim padsiłkavańni, nakolki jana budzie ŭstojlivaj, što za heta budzie patrabavać Rasija, ci źmienicca ŭsprymańnie Rasijaj režymu Łukašenki i hetak dalej.

Čamu Łukašenku šancuje?

Arciom Šrajbman zaŭvažaje, što łancužok šancavańnia supravadžaje ŭsiu palityčnuju karjeru Łukašenki:

«Jamu farciła z samaha pačatku, kali vypadkova źnizili minimalny ŭzrost dla kandydata — z 40 da 35 hadoŭ, i tamu jon zmoh bałatavacca. Jaho nie źniali z vybaraŭ, chacia tam byli parušeńni pry rehistracyi kandydata ŭ 1994-m. Jamu pašancavała ŭ 1996-m, kali nie daviali da kanca praceduru impičmientu, i Rasija ŭmiašałasia ŭ patrebnym jamu farmacie.

Dalej jamu pašancavała ŭ pačatku nulavych z šalonym rostam cen na naftu, jaki vyciahnuŭ biełaruskuju ekanomiku razam z rasijskaj. (…) I z 2020 hoda heta taksama praciahvajecca. (…) Vajna daje jamu bolš bonusaŭ, čym prablem».

Na pohlad analityka, akramia taho, što ekanomika Biełarusi, staŭšy prydatkam rasijskaj vajennaj mašyny, raście, Łukašenka maje i palityčnyja bonusy:

«Biełarusy, nie budučy zakranutymi, ale budučy šakavanyja vajnoju, stali (niekatoryja ź ich) pierahladać svaje adnosiny da ŭłady. Heta fiksavali mnohija sacyjołahi jašče z 2022 hoda. Što jość takaja peŭnaja prasłojka ludziej u siaredzinie palityčnaha śpiektru, dla jakich toje, što Biełaruś nie ŭmiašałasia ŭ vajnu, stała zasłuhaj Łukašenki. I jon u hetym sensie zmoh palityčna kapitalizavać. Šancavańnie heta ci nie, ciažka skazać, heta častkova i vynik jaho dziejańniaŭ».

Kali adkryjecca novaje akno mahčymaściej

Šrajbman davodzić, što nichto nie moža dakładna pradkazać, kali źjavicca šaniec dla pieramien.

«Kali ja niešta rekamienduju, naprykład, zachodnim krainam ci navat apazicyi, moj hałoŭny tezis pra toje, što vy paniaćcia nie majecie, i my paniaćcia nie majem, i ja paniaćcia nie maju, jak kankretna adkryjecca novaje akno, mahčymaściaŭ. Mnie bolš padabajecca słova «akno vałacilnaści», kali znoŭ pojdzie ruch, kali niejkaja dynamika budzie, kali my nie budziem razumieć, čym skončycca hety hod».

Analityk zaŭvažaje, što ŭ siłach jak zachodnich krain, tak i apazicyi lepš padrychtavacca da hetaha momantu:

«Ujavić sabie toje biełaruskaje hramadstva, jakoje vy chočacie mieć da taho momantu, i prosta iści adtul zvarotnaj pieramotkaj — jak nam da hetaha hramadstva padrychtavacca, jak nam da hetaha hramadstva pryjści, što rabić, kab hramadstva ŭ maksimalnaj stupieni zachavała svoj prajeŭrapiejski patencyjał, kab biełarusy zastavalisia na suviazi ź biełarusami, jakija źjechali».

Šrajbman źviartaje ŭvahu na toje, što nieviadoma, što kankretna moža spracavać u budučym. Pośpiech pratesnaha ruchu tłumačycca nie adnym kankretnym dziejańniem, a sukupnaściu namahańniaŭ, i spasyłajecca na dośvied 2020 hoda:

«Mała chto viedaŭ, jakoj kankretnaje namahańnie pa pabudovie jakoj inicyjatyvy hramadzianskaj supolnaści, niejkaj «Art-Siadziby», ci ByHelp, ci niečaha jašče dapamahło ŭ vyniku. Akazałasia, što sukviećcie namahańniaŭ spracavała na toje, što heta infrastruktura była vielmi jakasna vykarystana».

Ciapier, na pohlad, Šrajbmana, zručny momant dla «budaŭnictva infrastruktury budučych pieramien».

Pavialičyć

Što ŭjaŭlaje ź siabie biełaruskaje hramadstva

Analityk zaŭvažaje, što ŭsio składaniej dać acenku biełaruskamu hramadstvu, vyznačyć u im paličnyja prychilnaści. Sacyjałahičnyja apytańni ŭ Biełarusi sutykajucca sa skažeńniami z-za strachu ludziej vykazvacca sumlenna, asabliva na temy ŭnutranaj palityki.

«Sacyjołahi pierastali zadavać pytańni, źviazanyja z unutranaj palitykaj, tamu što heta prosta biessensoŭna. Jany pasprabavali pamierać skažeńni, jak upłyvaje strach na pytańni pra Ukrainu, pra źniešniuju palityku. I vyličyli, što skažeńni ŭ siarednim kala 9-10%. (…) U pytańniach unutranaj palityki skažeńni jašče bolš značnyja».

Šrajbman adznačaje, što vidavočnym zastajecca fakt najaŭnaści ŭ biełaruskim hramadstvie dvuch značnych łahieraŭ, jakija, navat kali ich skłaści razam, nie dajuć bolšaści hramadstva, jakoje adyšło ad krajnich pazicyj u «niejki apalityčny, miedyjanny, bałotny centr».

Šrajbman spasyłajecca na vyniki daśledavańnia palaryzacyi hramadstva, jakoje pravioŭ Filip Bikanaŭ, jakija pakazali, što

dva łahiery ŭ biełaruskim hramadstvie — praŭładny i apazicyjny — «nienavidziać adzin adnaho bolš, čym lubyja inšyja hrupy ŭ hramadstvie, uklučajučy samyja styhmatyzavanyja kštałtu narkamanaŭ. (…) Uzrovień uzajemnaha chejtu hetych dźviuch hrup rekordny, i jon nie spadaje».

Ale pry hetym, pa słovach analityka, hetyja hrupy «akuklilisia», u toj čas jak astatniaje hramadstva, kala 60-70% ludziej, žyvie pa-za hetym palityčnym kantekstam. U zaležnaści ad adkazu na kankretnaje pytańnie, ich možna źbirać u roznyja kaalicyi:

«Umoŭna, kali ty za Rasiju, ty, chutčej za ŭsio, za Łukašenku; kali ty za demakratyčnuju apazicyju, ty, chutčej za ŭsio, za Jeŭrasajuz, za ​​Ukrainu». Adnak padzieły mohuć mianiacca ŭ zaležnaści ad tem, jakija abmiarkoŭvajucca, takich jak ekanomika, paternalizm, nieabchodnaść dziaržaŭnaha rehulavańnia.

«U ciabie atrymajecca, što častka demakratyčna nastrojenych ludziej na samoj spravie za mocnuju ruku ŭ ekanomicy. Ty možaš pačać zadavać pytańni pra kansiervatyzm, siamiejnyja kaštoŭnaści. I ŭ ciabie akažacca, što za [admienu] abortaŭ budzie niejkaja kolkaść jabaciek, a niejkaja kolkaść umoŭnych zmaharoŭ budzie suprać. To-bok, heta ŭsio vielmi składanaja kanfihuracyja, i tamu ja pabajaŭsia b rabić abahulnieńnie», — davodzić analityk.

Ci pierahornutaja staronka

Na pohlad analityka, taja bolšaść biełaruskaha hramadstva, jakaja znachodzicca dzieści pasiaredzinie, u cełym pieraharnuła staronku, tym bolš što

«mnohija ź ich nie mocna dla siabie adkryli hetuju staronku ŭ 2020 hodzie. (…) Dla niejkaha heta było padziejaj, jakaja mianiaje žyćcio. (…) Dla mnohich biełarusaŭ heta prajšło niedzie na pieryfieryi, ci paŭpłyvała na ich žyćcio na praciahu miesiaca — i ŭsio. I hetym ludziam praściej było pieraharnuć hetu navat nie adkrytuju staronku».

U toj ža čas dva palityčna krajnija baki hramadstva praciahvajuć žyć u paradku palityčnaha supraćstajańnia. Heta vidać pa nakału prapahandy z abodvuch bakoŭ.

Analityk źviartaje ŭvahu, što dla bolšaści hramadstva palityčny paradak dnia zastaŭsia ŭ minułym. Mienavita heta i stvaraje dysanans pamiž paradkam dnia demakratyčnaj supolnaści i realnymi intaresami miedyjannaj bolšaści:

«Ludzi mohuć pa-roznamu stavicca da roznych pytańniaŭ: dobry ci drenny Łukašenka, dobraja ci drennaja Rasija, jak tam treba ŭładkoŭvać finansy ŭ dziaržavie i pryvatyzacyju. Ale ich abjadnoŭvaje toje, što palityka nie składaje bolšaść ich žyćcia. Adpaviedna, jany nie mohuć fakusavacca biaskonca na padziejach 50-hadovaj daŭniny. Biełaruskija demakratyčnyja palityki i ŚMI šmat u čym praciahvajuć žyć u hetaj kanvie. I hetyja kanteksty razychodziacca va ŭsio bolšaj stupieni».

Anałahičnaja situacyja nazirajecca i ź dziaržaŭnaj prapahandaj. Naprykład, kali pahladzieć na realnyja, nienakručanyja prahlady takich prapahandystaŭ, jak Azaronak ci Mukavozčyk, stanovicca zrazumieła, što ich aŭdytoryja minimalnaja. Ludzi nie žadajuć spažyvać kantent, pryśviečany «pazaŭčarašniaj vajnie».

Da taho ž vajna va Ukrainie dla mnohich zasłaniła papiarednija padziei. U vyniku dla bolšaści hetaja «staronka» albo nikoli nie adkryvałasia, albo ŭžo pieraharnułasia.

U toj ža čas, pa słovach Šrajbmana, «dla ludziej na krajach śpiektra nie pieraharnułasia». I jana nie pierahorniecca, «pakul Łukašenka nie sydzie z palany», tamu što «jon uvasablaje ŭ sabie niavyrašany kanflikt u biełaruskim hramadstvie».

«Pry Łukašenku ja nie baču šancaŭ na prymireńnie, na poŭnaje pieravaročvańnie, na źmienu paradku dnia i hetak dalej. Ja nie viedaju, što pavinna adbycca, kab taja častka hramadstva, jakaja nie vyjšła mientalna z 2020 hoda, stała inakš stavicca da ŭłady, da palityki i zabyłasia na toje, što adbyłosia ŭ 2020-m», — davodzić Šrajbman.

• 25
• 2
• 2
• 2
• 1
• 3
• 0
• 0