Miesiac tamu ŭ Minskaj vobłaści ŭpaŭ mietearyt. Siarhiej Biesarab padazraje, što jaho mohuć vyvieźci ŭ Rasiju
29.01.2025 / 8:0
U kancy śniežnia 2024 hoda ŭ Minskaj vobłaści ŭpaŭ mietearyt — šukać jaho pryjechali navat z Urała. Chimik Siarhiej Biesarab raskazaŭ «Našaj Nivie» pra niezvyčajnyja abstaviny hetaj źjavy.
Fota: Uralski fiederalny ŭniviersitet
Biesarab adznačaje, što, na jaho dumku, hety mietearyt — pieršy na terytoryi Biełarusi, padzieńnie jakoha zafiksavanaje na videa. Raniejšyja balidy padali ŭ časy, kali zaśniać ich było niemahčyma.
Ale najbolšaja admietnaść — u tym, što ciapier mietearyt aktyŭna šukajuć:
«Jon pralacieŭ 25 śniežnia 2024 hoda, ale čamuści tolki ciapier, praź miesiac, na heta źviarnuli ŭvahu. Miarkuju, heta źviazana z pryjezdam ruskich: prylacieła cełaja kamanda z Uralskaha fiederalnaha ŭniviersiteta, kab šukać hety mietearyt. Ciapier navat pačali pryciahvać vałancioraŭ.
Mahčyma, arhanizatary pošukaŭ pahladzieli na situacyju z Čalabinskim mietearytam, kali ludzi kinulisia źbirać i pradavać hetyja askiepki? Tamu pryciahnuli vałancioraŭ, jakich možna kantralavać, kab usie kavałki mietearyta byli sabranyja i trapili ŭ ruki ŭładaŭ, a kalekcyjaniery na hetym nie nažylisia».
Siarhiej taksama źviartaje ŭvahu, što samyja viadomyja mietearyty, jakija byli znojdzienyja ŭ Biełarusi, ciapier znachodziacca ŭ Rasijskaj Akademii navuk, a ŭ našaj krainie zastajucca tolki mizernyja askiepki. I toje, što kamień znajšli na našaj terytoryi, nie nadta ŭratuje jaho ad pieravozki ŭ Rasiju.
Biesarab tłumačyć, što možna biez anijakich pytańniaŭ pravieźci mietearyt praź miažu. U savieckija časy ludziej navat stymulavali šukać mietearyty, ale paśla raspadu SSSR u Biełarusi nie zastałosia arhanizacyj, jakija kantralavali b ich los.
Kodeks ab nietrach — adziny dakumient, jaki choć niejak rehłamientuje abychodžańnie ź mietearytami. Minpryrody apublikavała zajavu, dzie pracytavała hety kodeks — maŭlaŭ, u adpaviednaści ź im «mietearyty naležać da ŭnikalnych hieałahičnych materyjałaŭ, jakija padlahajuć dziaržaŭnamu ŭliku». Biesarab, adnak, prapanuje inšaje tłumačeńnie kodeksa: na jaho dumku, pa kodeksie mietearyt — heta niešta nakštałt skarbu, tamu dziaržava musić addać 25% mietearyta čałavieku, jaki jaho znajšoŭ.
«Biełaruś — zručnaje miesca, kab ź jaje vyvozić mietearyty. U toj ža Rasii mietearytny materyjał ličycca kulturnaj kaštoŭnaściu, naprykład, jak abrazy. Mietearyty zabaroniena pieramiaščać za miažu, ich vyvaz ličycca kantrabandaj — heta toje ž samaje, jak vyvozić šapku Manamacha. U Biełarusi takoha niama. Kali ty damoviŭsia cichieńka z uładami, možaš vyvozić mietearyt.
Nakolki pamiataju, najvialikšy ź jaho frahmientaŭ, jaki ŭpaŭ la vioski Vysokija Lady, jašče aficyjna nie znojdzieny, a kali jaho znojduć, pra heta, chutčej za ŭsio, nie napišuć, kab było zručniej vyvieźci», — chvalujecca navukoviec.
Siarhiej kaliści pracavaŭ chimikam-analitykam u kamandzie palaŭničych na mietearyty. Jaho zadačaj było identyfikavać znojdzienyja materyjały, i ad hetaj pracy, uspaminaje jon, zaležaŭ zarobak usioj kamandy. Ale ž raniej, kaža Biesarab, vialikaj cikaŭnaści da pošuku mietearytaŭ nie było, a ciapier čamuści navat sabrali dla hetaj spravy vałancioraŭ.
A kolki možna zarabić na mietearytach? Navukoviec kaža, što ŭsio zaležyć ad vidu kamnia ź nieba. Redkija vidy mietearytaŭ mohuć kaštavać da $25 tysiač za hram, ale čaściej havorka idzie pra $1000-$5000 za hram. Kali mietearyt viadomy, heta taksama pavialičvaje canu jaho frahmientaŭ.